فیلتر تلگرام، اشتغال‌سوز یا اشتغال‌زا

۶بهمن پرس : یکی از استدلال‌های مخالفین فیلتر تلگرام، ضربه به کسب‌وکارهای خرد و کوچک و اشتغال‌زایی در فضای مجازی است. تاکنون آمار دقیقی در رابطه با میزان اشتغال‌زایی و گردش مالی فعالیت‌های اقتصادی در تلگرام ارائه نشده است؛ آمارهایی که از گردش مالی از سوی وزارت ارتباطات داده شده نیز مربوط به فضای مجازی است که با توجه به مشاهدات عینی انتظار داریم گردش مالی تلگرام در برابر دیگر بخش‌های فعال در فضای مجازی مانند استارت‌‌تاپ‌هایی همچون اسنپ و یا سایت‌های خریدوفروش کالا و خدمات ناچیز باشد.

فارغ از حجم گردش اقتصادی در فضای تلگرام دو سؤال اساسی وجود دارد؛ اول اینکه مخالفین فیلتر تلگرام چه استدلالی دارند که این کسب‌وکارها در نرم‌افزارهای جایگزین داخلی شکل نگیرد؟ دوم اینکه آیا کسب‌وکارهای ایجاد شده در فضای مجازی موجب اشتغال‌زایی شده است یا برخلاف گزارش‌هایی که داده می‌شود، در جهت خلاف اشتغال‌زایی عمل کرده است؟ به نظر می‌رسد که این کسب‌وکارها اشتغال‌سوز بودند تا اشتغال‌زا. برای مثال نرم‌افزارهایی مانند اسنپ به جای صدها آژانس تلفنی و تاکسی‌های درون‌شهری با نیروی کار کمتر فعالیت می‌کند؛ کالا یا مسکن به جای آنکه در مغازه‌ها و بنگاه‌ها مورد معامله قرار گیرد در سایت‌های فروش کالا و پیام‌رسان‌هایی مانند تلگرام خریدوفروش می‌شوند. یکی از مزایای استفاده از تکنولوژی، کاهش هزینه انجام آن فعالیت است و طبیعی است که اشتغال کل را کاهش دهد.

همچنین این خدمات ایجاد شده در فضای مجازی موجب می‌شود که مقیاس فعالیت اقتصادی آن واحد افزایش یابد و با توجه به صرفه‌های ناشی از مقیاس با نیروی کار متوسط کمتری بتواند به حیات خود ادامه دهد. نمی‌توان جامعه را از این مزایای استفاده از تکنولوژی بی‌بهره نمود ولی بیان این ادعا که کسب‌وکارهای ایجاد شده در فضای مجازی موجب افزایش اشتغال کشور شده است غیرکارشناسی است. همچنین وزارت ارتباطات باید پاسخ دهد در کنار اشغال حجمی از کسب‌وکارهای موجود چه میزان اشتغال جدید تولید کرده است؟ اینکه در جامعه برای کالا میزان مشخصی از تقاضا وجود دارد و این حجم از تقاضای کالا صرفاً به جای مغازه در فضای مجازی پاسخ داده شود، رضایت‌بخش نیست و یک رشد کاریکاتوری در عرصه فضای مجازی است.

وزارت ارتباطات در گزارش خود در رابطه به تولید بر سه محور تمرکز نماید؛ اول اینکه در بخش سخت‌افزاری چه میزان توانسته است اشتغال جدید ایجاد نماید؛ دوم اینکه در بخش تولید نرم‌افزارهای رایانه‌ای یا تولیدات محتواهای فرهنگی با کمک وزارت‌خانه‌ها و نهادهای فرهنگی چه میزان اشتغال و تولید جدید انجام داده است؛ سوم که از دو بخش دیگر اهمیت دارد، با استفاده از فضای مجازی چه میزان اشتغال جدید در بخش تولید خدمات به صورت مستقیم و تولید کالا به صورت غیرمستقیم ایجاد کرده است؛ برای مثال یکی از مشکلات عدم محبوبیت کالای داخلی در بین بخشی از اقشار جامعه، عدم تشخیص کیفیت کالاهای ایرانی است؛ در فضای مجازی با طراحی سایت‌های مختلف این امر ممکن می‌شود، مسئله مهمتر میزان اعتماد به این سایت‌ها است؛ وزارت ارتباطات باید با کمک دیگر نهادها ساختاری برای افزایش اعتماد به این سایت‌ها ایجاد کند؛ همانگونه صندوق‌های سرمایه‌گذاری در بازار سهام، سرمایه مردم را جمع می‌کنند و یک نهاد بالادستی مانند بورس بر عملکرد این صندوق‌ها نظارت می‌کند.

یا یکی از مشکلات مناطق محروم، استان‌های مرزی و روستاها در بخش تولید این است که برای توزیع یا معرفی کالایشان در مناطق دیگر مشکل دارند. فضای مجازی بستر مناسبی برای رفع این مشکل است. یا بسیاری از مردم در نقاط مختلف کشور پول و سرمایه فیزیکی برای راه‌اندازی یک فعالیت خرد اقتصادی را دارند ولی آگاهی ندارند سراغ چه فعالیت روند؛ در فضای مجازی می‌توان بستر مناسب برای ارائه اطلاعات به اینگونه افراد ایجاد شود. یا در کنار افرادی که پول‌های راکد دارند، افراد دیگری هستند که نیاز به پول برای ایجاد یک واحد تولید خرد دارند، فضای مجازی می‌تواند نقطه اتصال این دو گروه را به هم ایجاد کند.

 برای انجام یک فعالیت اقتصادی دو عامل اهمیت دارد یکی بازدهی و دوم ریسک. ریسک با اطلاعات رابطه غیرمستقیم دارد، هر چقدر اطلاعات بیشتر شود، ریسک کمتر می‌شود. وزارت ارتباطات می‌تواند با کمک فضای مجازی، ریسک فعالیت‌های اقتصادی را کاهش دهد. وزارت ارتباطات باید پاسخ دهد چه میزان در کاهش ریسک فعالیت‌های اقتصادی در سال گذشته نقش داشته است؟ نقش وزارت ارتباطات اگر پررنگ‌تر از وزارت‌خانه‌های اقتصادی در زمینه حمایت از تولید و اشتغال نباشد، کم‌اهمیت‌تر نیز نمی‌باشد.