هدف از تمرکز رسانه‌ای بر دوگانه‌سازی از عزاداری و کرونا چیست؟ / نگاهی به ابعاد سیاسی و رسانه‌ای دوگانه جعلی «مذهب-سلامت»

۶بهمن پرس : قریب به یک ماه پیش بود که رسانه‌های سلطنت‌طلب و برخی رسانه‌های وابسته به فرقه‌های داخل کشور با تمرکز بر سخنان مسئولان سازمان تبلیغات اسلامی مبنی بر برگزاری عزاداری ماه محرم، این ادعا را مطرح کردند که حاکمیت هیچ ارزشی برای جان شهروندان خود قائل نیست و برای سازماندهی بهتر حامیان مذهبی خود سعی دارد امسال مراسم عزاداری را با عمق و گستره بیشتری برگزار کند. با گذشت چند روز از این خط خبری که بعدا توسط رسانه‌هایی همچون BBC، صدای آمریکا و ایران اینترنشنال ضریب بیشتری یافت، موضع‌گیری علنی رییس‌جمهور باعث شد تا به امروز ین مسئله به یک دوگانگی اجتماعی و سیاسی تبدیل شود. چرا چنین دوگانه‌ای برای دشمن اهمیت دارد و راهکار مقابله با آن چیست؟

فعال‌سازی گسل‌های اجتماعی با حمله به عزاداری ماه محرم

با نگاهی به محورهای خبری که توسط رسانه‌های ضدانقلاب و برخی رسانه‌های زنجیره‌ای داخلی می‌توان مواردی همچون حتمی بودن جهش فوق‌العاده تلقات روزانه کرونا، بی‌توجهی اقشار مذهبی به خواست عمومی، ناتوانی حاکمیت از کنترل وضع موجود و لزوم مخالفت با برگزاری هرگونه مراسمی در ایام محرم را مشاهده کرد. گرچه در ظاهر تنها نگرانی از افزایش تلفات روزانه از سوی این رسانه‌ها مورد تاکید قرار گرفته، اما آنچه در نهان دنبال می‌شود تلاش برای استفاده از این بستر برای تشدید گسل‌های اجتماعی موجود در جامعه است.

این جریان خبری از سویی سعی دارد که با تکیه بر سلامت، به عنوان یک نیاز مشترک همه اقشار جامعه چنین القا کند که اقشار مذهبی به محوریت هیئات مذهبی با بی‌توجهی‌های خود باعث گسترش کرونا و تهدید سلامت عمومی هستند. مداحان، ذاکران اهل‌بیت(ع) و برخی هیئات مشهور هدف اصلی این جریان هستند. اینکه مداحات به خاطر سود میلیاردی حاضر به پذیرش عدم برگزاری مراسم عزاداری نیستند، برخی روحانیون به رییس‌جمهور فشار می‌آورند و هیئات سیاسی وابسته به حاکمیت مانع اصلی تحقق دستورات ستاد ملی مقابله با کرونا هستند همگی بخشی از محروهای خبری دشمن است. باید توجه کرد که در بلندمدت این موضوع می‌تواند به درگیری و خشونت نیز منجر شود. در واقع تلاش دشمن بر این متمرکز است که باید دوگانه کلان مذهبی غیرعقلانی- عیرمذهبی عقلانی شکل بگیرد که محوریت آن هم سلامت عمومی جامعه باشد و در ادامه با ضریب دادن به آن در رسانه‌ها و تشدید قطبیت مسئله، زمینه ایجاد درگیری فیزیکی شکل یابد تا این موضوع خود زمینه‌ساز سایر خشونت‌ها شود.

از سوی دیگر تجربه تلخ درگیری سال گذشته برخی فرقه‌های دینی در شهرهایی همچون قم و مشهد با مسئولان استانی در مخالفت با تعطیلی حرم‌های مقدس نشان داد که هنوز هم شکاف میان جریان‌های دینی همسو با دشمن و حاکمیت زمینه مناسبی برای تشنج‌آفرینی است. اگر دوگانه مذهب- سلامت از آستانه رسانه‌ای عبور کند و وارد فضای واقعی شود، این امکان وجود دارد که از سویی قشر سکولار و برخی گروه‌های نوپدید ضددینی با حاکمیت به تنازع برخیزند و از سوی دیگر جریان‌های دینی تندرو بتواند برخی گروه‌های مذهبی را با خود علیه حاکمیت همراه سازد و به مرجعیت در این زمینه دست یابد. به عبارت دیگر این دوگانه کلان توان فعال‌سازی سریالی گسل‌های اجتماعی- سیاسی متعددی را دارد و اگر دشمن بتواند آن را از عرصه خبری به عرصه درگیر فیزیکی برساند، احتمال شکل‌گیری موج‌های متضاد اجتماعی و برخورد آنها وجود دارد.

عدم اقناع عمومی از سوی دولت، تکمیل پازل دشمن

آنچه در این میان قابل توجه می‌نمایاند، کنش و واکنش مسئولان دولتی در این خصوص است. گرچه از میانه تیرماه رسانه‌های ضدانقلاب این دوگانه را کلید زدند، اما این سخنان حسن روحانی در چهارم مردادماه بود که آن را به یک مسئله در گستره ملی بدل کرد. وی در جلسه ستاد ملی مقابله با کرونا با بیان اینکه «فرهنگ عاشورایی» به عنوان عامل ایستادگی در مقابل «دشمن» است و تجربه برگزاری مراسم‌هی مذهبی ماه رمضان نشان داد که این مراسم‌ها «باعث شیوع کرونا» نبوده‌اند، تاکید کرد که باید با رعایت پروتکل‌های بهداشتی و کاهش زمان عزاداری‌ها این مسئله مدیریت شود، چون «می‌تواند ما را با مشکل در زمینه شیوع کرونا مواجه کند».

بعد از این سخنان بود که رسانه‌هایی همچون BBC، VOA، ایران اینترنشنال، دویچه‌وله فارسی، رادیو پیام اسرائیل و رادیو فرانسه آن را نشانه پیروزی قشر مذهبی تندرو بر سایر اقشار نگران جامعه از طریق فشار بر دولت القا کردند که مداحان و برخی واعظان سردمدار این حرکت هستند. علی‌رغم عمومی شدن این موج خبری اما موضع‌گیری‌های متناقض درمیان مقامات دولتی شدت بیشتری یافت و این پیام به جامعه منتقل شد که عملا دولت در این‌باره جز مهره‌ای بیش نیست و این جناح انقلابی حاکمیت است که مسئله عزاداری ماه محرم را کنترل می‌کند.

تضاد سخنان میان اعضای ستاد ملی مقابله کرونا، موضع‌گیری متفاوت وزیر بهداشت با معاونان خود، سردرگمی وزارت‌خانه‌ها علوم و بهداشت در خصوص برگزاری یا عدم برگزاری کنکور سراسری و نیز اظهارنظر برخی معاونان رییس‌جمهور همگی باعث شد تا این تناقضات به شدت اثر روانی مدنظر رسانه‌های خارجی را تامین کند؛ تنها در یک موضوع همچون برگزاری کنکورهای سراسری شاهد هستیم که وزارت علوم بر برگزاری آن تاکید می‌کند، وزارت بهداشت از وضعیت عمل به پروتکل‌های بهداشتی در کنکور دکتری شدیدا گله دارد و احتمال تکرار این وضعیت برای سایر کنکورها را محتمل می‌داند، مجلس مخالف برگزاری کنکور سراسری است و رسانه‌ها از فشار مافیای آموزشی به برخی وزرا برای برگزاری کنکور خبر می‌دهند.

این وضعیت در نهایت باعث تقویت این گزاره شده که جمهوری اسلامی توان مدیریت مسئله را ندارد، مردم خود باید درباره مسائل مهم تصمیم بگیرند و در نهایت فشار روانی چنین رفتارهایی باعث افزایش سردرگمی و خشم اقشار درگیر مسئله نسبت به حاکمیت شده است. در واقع برخی مقامات دولتی با اظهارات متناقض خود و به صورت ناخواسته به تکمیل پازل دشمن در تشدید دوگانه مذهب- سلامت کمک کرده‌اند.

چه باید کرد؟

آنچه در وضعیت فعلی قطعیت دارد چند مئسله است: اصل برگزاری عزاداری مورد توافق است و برخلاف دشمنان و برخی رسانه‌های زنجیره‌ای، تنها شیوه اجرای آن مورد اختلاف است. همچنین سابقه گروه‌های مذهبی در ایام ماه رمضان و دعای عرفه نشان داد که به دلیل تبعیت از مقام ولایت فقیه، رهنمود ایشان مبنی بر تبعیت هیئات مدهبی از دستورات ستاد ملی مقابل با کرونا به صورت کامل اجرا می‌شود. از سوی دیگر برخلاف پیش‌بینی‌ها، جامعه ایرانی به خاطر علقه‌های دینی خود تاکنون واکنش سردی به برنامه دشمن داشته است. با توجه به این موارد می‌توان گفت که رهنمود رهبر معظم انقلاب مبنی بر برگزاری عزاداری ماه محرم با مدیریت شیوه‌های جدید و رعایت کامل پروتکل‌های بهداشتی بهترین راه‌حل برای این مسئله است.

عقلانی و مرضی‌الطرفین بودن همین رهنمود بود که باعث شده برخی فعلان جریان اصلاحات که تا روزهای گذشته سعی داشتند با ایجاد شکاف مصنوعی بین حوزه‌های علمیه نجف (نماد عقلانیت دینی با صبغه غیرحکومتی) و قم (نماد تندروی دینی غیرعقلانی با صبغه حکومتی بودن) چنین القا کنند که روحانیت ایرانی به دلیل حکومتی بودن، اطلاعی از خواست واقعی جامعه ندارد، این روزها به دنبال اثبات این ادعا باشند که حاکمیت به دلیل فشار اجتماعی از هر دو سو (جامعه دینی و اقشار سکولار) بالاخره توانست همانند علمای حوزه نجف به یک راه‌خل منطقی برسد!

به نظر می‌رسد این دوگانه جعلی برای تحقق نیاز به پیشران‌های بسیار قوی دارد تا بتواند در جامعه ایرانی اثر کند، به همین دلیل است که باید مراقب بود تا برخی جریان‌های داخلی همسو با دشمن چه در تهران و چه در قم زمینه تحقق آن را فراهم نکنند!